Vondelingen en babylijkjes in Nederland

21 oktober 1972, babylijkje jongetje, Appelscha

De Telegraaf, 3 november 1972: "Verpleegster brengt haar pasgeboren baby om"

Van een onzer verslaggevers. APPELSCHA, vrijdag. Een 20-jarige verpleegster van het verpleegtehuis Beatrixoord in Appelscha heeft haar pasgeboren baby gewurgd. Het meisje had geen verkering en was doodsbang dat haar moederschap bekend zou worden. Het drama voltrok zich in het woon-slaapkamertje van de verpleegster. Nadat zij de baby moederziel alleen ter wereld had gebracht, kneep zij hem de keel dicht. Kort na het misdrijf, dat in de nacht van zaterdag op zondag plaatsvond, werd het stoffelijk overschot ontdekt door een personeelslid. Het lijkje was niet verstopt. De verpleegster is doodslag c.q. kindermoord ten laste gelegd. In verband met haar geestelijke en lichamelijke toestand is zij echter niet gearresteerd. De plaatselijke politie heeft na overleg met de directie van Beatrixoord besloten geen ruchtbaarheid aan de zaak te geven.

Leeuwarder Courant, 3 november 1972: "Verpleegster doodde haar pasgeboren baby"

APPELSCHA — Een twintigjarige verpleegster van het verpleegtehuis Beatrixoord te Appelscha heeft, naar nu pas bekend is geworden, ruim twee weken geleden haar pasgeboren baby doodgedrukt. Het meisje, dat geen verkering had, heeft haar moederschap tot het laatste geheim gehouden. Zij was helemaal alleen toen het kind, een jongetje, geboren werd. Zij heeft het kind tegen zich aan gedrukt tot het dood was. Het meisje, dat met niemand over haar toestand heeft durven praten, is daarop gewoon aan het werk gegaan. Kort daarop werd bekend wat er gebeurd was. De politie stelde een onderzoek in. Officier van justitie mr. H. W. Kuipers heeft de zaak thans in handen. De verpleegster is tijdelijk met verlof.

Nieuwsblad van het Noorden, 3 november 1972: "Verpleegster in Appelscha doodt baby en houdt lijkje in kamer"

(Van een onzer verslaggevers) Een 20-jarige verpleegster uit Appelscha heeft haar pasgeboren baby doodgedrukt en het lijkje dagenlang op haar kamertje verborgen gehouden. Het meisje dat geen verkering had, moet het kind in paniek te stijf tegen zich aan hebben gedrukt. De verpleegster die bij Beatrixoord werkt, heeft haar zwangerschap steeds verborgen weten te houden. Veertien dagen geleden bracht zij het kind op zaterdagavond in haar zit-slaapkamer ter wereld. De verpleegster kreeg geen medische hulp bij de geboorte. Maandags erop ging ze gewoon weer naar het werk. Maar volgens de officier van Justitie in Leeuwarden, die deze zaak onderzoekt, viel de vrouw al spoedig door de mand. De lichamelijke en de geestelijke toestand van de verpleegster verslechterden zo dat ze niets meer geheim kon houden. Men vond al snel het niet verstopte baby-lijkje op haar kamer. De verpleegster is nog niets ten laste gelegd want de officier van Justitie wil eerst meer gegevens.

Limburgsch Dagblad, 3 november 1972: "Moeder doodt baby"

Van onze correspondent. GRONINGEN, 4 nov. — Een 20-jarige verpleegster uit Appelscha heeft haar pasgeboren baby doodgedrukt en het lijkje dagenlang op haar kamertje verborgen gehouden. Motief was de angst voor het ongehuwde moederschap, die haar in een paniektoestand had gebracht. De verpleegster, die bij Beatrixoord werkt, heeft haar zwangerschap steeds verborgen weten te houden. Veertien dagen geleden bracht zij het kind op zaterdagavond in haar zit-slaapkaimer ter wereld. De verpleegster kreeg geen medische hulp bij de geboorte. Maandag erop ging ze gewoon weer naar het werk. Maar volgens die officier justitie in Leeuwarden, die deze zaak onderzoekt, viel deo vrouw al spoedig door de mand. De lichamelijke en geestelijke toestand van de verpleegster verslechterden zo, dat ze niets meer geheim kon houden. Men vond al snel het niet verstopte babylijkje op haar kamer. De verpleegster is nog niets ten laste gelegd, want de officier van justitie wil eerst meer gegevens. "Ik wil er zeker iets aan doen", zei hij vrijdagmorgen.

De Telegraaf, 10 februari 1973: "Politie ziet geen verband met babymoord in verpleeginrichting "Beatrixoord" | Waarom pleegde Klaasje zelfmoord? | Appelscha roddelt verder"

DOOR HANS KNOOP. APPELSCHA, zaterdag. Het is eind oktober van het vorig jaar. Omdat het weekeinde voor de deur staat bevinden zich in de verpleeginrichting in het Friese Appelscha aanzienlijk minder personeelsleden dan op normale werkdagen. De merendeels jeugdige verpleegsters doen die nacht (van zaterdag op zondag) normaal hun wacht. Beatrixoord ligt er midden in de bossen vredig bij. Geen nachtdienst hebben het uit Joure afkomstige leerling-verpleegstertje Klaasje van der Wind en een collega die we verder maar zuster X noemen. Klaasje slaapt met zuster X. en nog een viertal collega's in dezelfde barak. In totaal zijn er die nacht in de barak dus zes verpleegsters aanwezig. De andere collega's zijn of elders op het terrein gehuisvest of hebben nachtdienst. De volgende ochtend ontdekt de aflossing (de dagploeg) iets vreemds aan zuster X. Ze is van de ene nacht op de andere haar opgezette buik kwijt. Is opeens weer mager en ziet angstwekkend bleek. Enkele minuten later vindt de adjunct-geneesheer directeur van Beatrixoord, dr. F. Osinga, in haar kamer het dode lichaampje van de onmiddellijk na de geboorte gewurgde baby van de verpleegster, die tot op dat moment tegenover iedereen had ontkend zwanger te zijn geweest.

Baby gewurgd
Onmiddellijk na de afschuwelijke vondst licht dr. Osinra de politie in en starten de verhoren. Zuster X. die negen maanden lang onvoorstelbare psychische spanningen moet hebben doorstaan en die nacht moederziel alleen in haar kamer een kind ter wereld bracht, verklaart tegenover de politie de baby onmiddellijk na de geboorte hebben gewurgd. De ongehuwde verpleegster vertelt geen kind te willen, van de man met wie zij geen enkel contact meer wenst te onderhouden. Uit angst voor ontdekking heeft ze haar zwangerschap de gehele negen maanden geheim willen houden. Hardnekkig ontkent ze noch hij de bevalling, noch bij het doden van haar zoon hulp te hebben gehad. Zij heeft haar kind alleen ter wereld gebracht en alleen gedood. Op grond van haar lichamelijke zowel als geestelijke conditie besluit de districtsrecherche van de Rijkspolitie haar niet in hechtenis te nemen en haar tot de zaak voorkomt in Beatrixoord verder te laten werken. Zuster X werkt er nog steeds. Ruim vijf weken later komt de politie voor de tweede keer op het terrein. Klaasje van der Wind, die op 2 december j.l. door haar zwagers in de inrichting is afgezet is spoorloos. Zij is die nacht niet op haar werk verschenen. Zeven weken van politieverhoren, zoekacties, hoop en wanhoop volgen. Dan wordt zij uiteindelijk door een goede bekende van haar ouders drijvend in de Opsterlandse Compagnonsvaart gevonden. De gerechtelijke anatoom-patholoog, dr. J. Zeldenrust verricht sectie: zijn oordeel: zelfmoord door verdrinking.

Lasterpraat
De politiedossiers worden gesloten. Geruchten, verdachtmakingen en lasterpraat maken zich van Friesland en met name van Appelscha meester. De ouders van Klaasje van der Wind weigeren aan zelfmoord te geloven. De babymoord wordt door de politie stil gehouden. Het Beatrixoord wordt in Friesland onderwerp van negatieve kritiek. Er zou op grote schaal door de verpleegsters drugs worden gebruikt. Dr. Osinga, volgens de goed geïnformeerde theekransjes, zelf zou zowel bij de kindermoord als de verdwijning van Klaasje betrokken zijn. De baby zou zelfs van hem zijn geweest en Klaasje zou hem de nacht van de bevalling en moord hebben betrapt. Daarom zou ze uit de weg hebben moeten worden geruimd. En, omdat het dokter Osinga betrof zou de politie aan de kindermoord geen ruchtbaarheid hebben willen geven. De zaak zou in de doofpot zijn gestopt. Kortom, Appelscha blijkt het scenario te hebben opgeleverd voor een volgende aflevering van Peyton Place. In zijn villa op het terrein van Beatrixoord zit dr. Osinga tegenover ons. Zijn vrouw zegt dat haar man en zij zelf "vreselijke weken achter de rug hebben".

Ambtsgeheim
Ruim een kwart eeuw is dr. Osinga aan het — algemeen als voorbeeldige inrichting bekend staande — Beatrixoord verbonden en nu dit. Twee onvoorstelbare gebeurtenissen achter elkaar. Ik breng het gesprek op zuster X — nog steeds in Beatrixoord werkzaam. Dr. Osinga kijkt bedenkelijk en zet ons vertrouwelijk het een en ander over haar uiteen. „Het grootste probleem is dat ik naast hun baas ook de huisarts van de meisjes hier ben. Dat impliceert dat ik als medicus gebonden ben aan mijn ambtsgeheim. Als werkgever zou ik u alles kunnen vertellen, maar als de huisarts van de meisjes mag ik dat niet", zegt hij. Uitvoerig zet hij uiteen uit sociale bewogenheid met verpleegster X haar gewoon in dienst te hebben gehouden en gevoelens van oprechte compassie met de ziel te koesteren. "Stelt u zich eens voor, wat deze vrouw heeft doorstaan", zegt hij. Zelf belde dr. Osinga na zijn ontdekking de politie. Om de lasterpraat die over zijn persoon, wordt verspreid, haalt hij de schouders op. Veel meer lijdt hij onder de slechte naam die Beatrixoord als gevolg van de twee onverkwikkelijke gebeurtenissen dreigt te krijgen.

Zonder relatie
Een naam, die Beatrixoord naar zijn oordeel en ook naar dat van anderen die tot oordelen bevoegd zijn, niet verdient. Dr. Osinga zegt het voor de hand te vinden liggen dat ik een zekere mate van samenhang tussen de twee gebeurtenissen veronderstel. "Natuurlijk ligt het voor de hand dat ze met elkaar verband houden, maar er is tijdens alle verhoren door de politie niets, maar dan ook helemaal niets van gebleken. Het een heeft volgens de politie volstrekt niets met het andere te maken gehad. Klaasje heeft zelfmoord gepleegd en zuster X heeft haar baby vermoord. Twee verschrikkelijke gebeurtenissen, maar zonder enige relatie tot elkaar", aldus dr. Osinga. Hij vertelt dat de barak waarin Klaasje en zuster X sliepen erg gehorig is en dat het dus niet onmogelijk is dat Klaasje die nacht in de kamer van zuster X iets beeft gehoord. Ook acht hij het technisch niet onmogelijk, dat zuster X bij de bevalling en wurging van buiten af hulp heeft gehad. Een ieder kon het terrein vrij op en af en juist vanwege de gehorigheid en het vele lawaai in de barak zou een derde gemakkelijk de kamer van de ontredderde in hevige barensweeën verkerende verpleegster hebben kunnen bereiken. "Het zou allemaal kunnen, maar nogmaals er is niets van gebleken. De politie beschouwde ons allen als verdacht. Wij zijn allemaal, zoals we hier werken, uitvoerig verhoord, maar er is niets van hulp van buitenaf gebleken, zegt hij. Medisch gezien noemt hij het alleen ter wereld brengen van een kind "niet normaal, maar ook zeker niet onmogelijk". Het gesprek komt op de lasterpraat, die over Beatrixoord wordt verspreid. Er zou op grote schaal drugs worden gebruikt.

Drugs
Dr. Osinga: „Er werken hier zo'n negentig meisjes. Op ieder gezelschap van 90 jongelui zitten er een paar die drugs gebruiken. Dat is binnen Beatrixoord niet anders dan daarbuiten. Op het terrein wordt door mij het gebruik van drugs niet getolereerd, evenmin als op de kamer. Wat men buiten de poort doet, daar sta ik buiten, maar dat hier drugorgieën zouden plaatsvinden is pure leugen". Elders in het dorp bevestigt ons een plaatselijke Horecaeigenaar het relaas van dr. Osinga. "Meneer, Beatrixoord is bij alles wat hier in Appelscha wordt georganiseerd niet weg te denken. Er wordt veel geroddeld, maar neemt u maar van mij aan, dat Beatrixoord een uitstekende inrichting is met een uitstekend regime. De sfeer was er altijd heel goed en de meisjes gedragen zich hier in het dorp voorbeeldig. Ik heb vorig jaar in Beatrixoord voor Sinterklaas gespeeld en toen ook trof het me weer hoe goed en plezierig de sfeer er wel is. Daarom is het zo jammer dat een aantal mensen hier in de omgeving van Appelscha in verband met de gebeurtenissen van Beatrixoord een soort van 2de Peyton Place hebben gemaakt. Wat er is gebeurd weet niemand en misschien zit er wel verband tussen die twee gebeurtenissen, maar dat een en ander als gevolg van een wanbeleid heeft plaatsgevonden is per se onjuist," komt hij al beschouwend tot de slotsom. Hij zegt dat het lichaam van Klaasje van der Wind al ver voor Kerstmis door inwoners van Appelscha (3500 zielen met 45 verenigingen) in het water is waargenomen, maar dat men er niet bij stilgestaan heeft dat het een stoffelijk overschot was.

Duim-verhalen
"Wat er hier allemaal niet verteld wordt! Klaasje zou al onmiddellijk op die tweede december zijn vermoord en daarna enkele weken in een ijskast zijn bewaard om uiteindelijk, ten einde de reconstructie te vertroebelen, in het water te zijn gegooid; en nog, meer van dat soort van duim-verhalen. Er mogen desnoods twintig mensen verklaren dat zij al weken datgene in het water hebben zien drijven wat uiteindelijk Klaasje bleek te zijn, de wilde verhalen worden natuurlijk het eerst geloofd en snelst doorverteld", zegt een heer aan de leestafel. Ook de officier van justitie in Leeuwarden, mr. H.W. Kuipers, die de zaak in onderzoek had, zegt ons "te begrijpen dat de publieke opinie in de afloop van de zaak Klaasje van der Wind teleurgesteld was".

Dr. Zeldenrust
„Men had wekenlang de wildste en luguberste verhalen verspreid en dan is natuurlijk de constatering "zelfmoord" een reusachtige anti-climax", zegt hij. "In totaal zijn er bijna tachtig mensen in de zaak Klaasje van der Wind gehoord. Wij hebben er wekenlang met man en macht aan gewerkt. Dr. Zeldenrust heeft geen spoor van misdrijf kunnen vinden en dat is geen beginneling in dit vak. Deze man heeft een ervaring die hem tot ver over de landsgrenzen een naam heeft bezorgd. Juist omdat er rond Klaasje en het Beatrixoord zoveel te doen is geweest, stond ik erop dat hij zelf sectie zou verrichten. Dr. Zeldenrust heeft een zeer goede. neus voor misdrijf, maar als noch hij noch wij daarvoor ook maar de geringste aanwijzing hebben, moet men er maar in berusten dat het inderdaad zo is en wij ons onderzoek hebben afgesloten," aldus mr. Kuipers. "Desalniettemin zijn we bereid, als wij in de toekomst naar ons oordeel goede tips binnenkrijgen, die te onderzoeken, maar vooralsnog is er geen enkele aanleiding de draad weer op te vatten", zegt hij. Dat Klaasje volgens haar ouders geen motief voor zelfmoord kon hebben gehad wuift hij glimlachend weg. "Het is naïef van ouders te veronderstellen dat de kinderen thuis alles vertellen, ook al is de verstandhouding nog zo goed. Denkt u dat mijn kinderen mij of mijn vrouw alles vertellen?" Naar zijn oordeel zou Klaasje — in tegenstelling tot de verklaring van haar ouders aan ons gedaan — de dagen voor haar verdwijning zowel als die 2de december wel degelijk depressief en ernstig overspannen zijn geweest. "Het verbaast me dat ze aan u wat anders hebben verteld", zegt hij. Wat Klaasje dwars heeft gezeten valt nimmer meer met zekerheid te achterhalen.

Klaasje verhoord
Of zij van hetgeen eerder in haar barak is gebeurd te veel wist is een vraag waarop het antwoord waarschijnlijk nooit meer valt te geven. Op de hoogte van het gebeuren was zij in ieder geval wel. Ook Klaasje werd naast tal van andere collega's, door de politie verhoord. "Die gebeurtenis had haar verschrikkelijk aangegrepen. Ze was er kapot van", aldus een familielid van de twee weken geleden in Joure begraven verpleegster. Politieel heeft de thriller zonder oplossing (en dus zonder eind) voorlopig weinig meer te bieden. APPELSCHA RODDELT VERDER.

[Fotobijschrift]
Bij deze sluis in de Opsterlandse Compagnonsvaart te Appelscha, op omstreeks twee kilometer afstand van de verpleeginrichting, werd na zeven weken van speuren het stoffelijk overschot van Klaasje van der Wind uiteindelijk gevonden. "Zelfmoord" zegt dr. J. Zeldenrust.

[Fotobijschrift]
De poort van het in een spookbos van omgewaaide bomen gelegen Beatrixoord. Vanaf dit punt werd op 2 december Klaasje voor het laatst door haar beide zwagers levend gezien. Inzet van links naar rechts, de heer M. A. Beuving, luitenant van de Rijkspolitie die met het onderzoek is belast, mr. H. W. Kuipers, officier van justitie in Leeuwarden en dr. Osinga, adjunct-geneesheerdirecteur van het Beatrixoord.